Projecten
Kleine Monumenten
Een wandeling langs gevelstenen in Naarden-Vesting
Als stadsgids in Naarden wordt me zo af en toe gevraagd of ik meer weet over een bepaalde gevelsteen. Vaak moet ik het antwoord schuldig blijven en dat is jammer, want gevelstenen zijn kleine monumenten die net zo goed onderdeel uitmaken van het historisch erfgoed als de grote monumenten.
Omdat bestaande publicaties over de gevelstenen in Naarden niet veel verder gaan dan de vermelding van de aanwezigheid, ben ik op zoek gegaan naar de herkomst en betekenis ervan. Iets wat best lastig bleek, omdat sommige stenen 400 jaar oud zijn en het onmogelijk is te achterhalen wat de oorspronkelijke bewoner van een pand ermee bedoeld heeft.
Dit neemt niet weg dat deze stenen (en andere gevelversieringen) ons veel te vertellen hebben. Door wat verder te zoeken in de literatuur en in gesprek te gaan met huidige en vorige bewoners, blijkt er vaak meer achter een steen schuil te gaan dan een eenvoudige afbeelding. Dit boek is het resultaat van deze zoektocht.
Het boek is geschreven als één lange wandeling (ondersteund door Google Maps), maar kan ook, afhankelijk van uw interesse en beschikbare tijd, gebruikt worden om uw eigen thematische wandeling samen te stellen. De beschrijving van de gevelversieringen wordt voorafgegaan door een korte inleiding op het fenomeen gevelstenen.
Christiaan Stam
Kleine Monumenten: een wandeling langs gevelstenen in Naarden-Vesting
Naarden | 2025 | 109 blz. | € 14,95
Verkrijgbaar bij de Gele Loods, Ruijsdael op het Hoekje, Boekhandel Los en alle lokale musea, of bestellen via deze site.
Infinite wonderland
Paul Jonkers (1951-2023)
Op kerstavond 2023 overleed de in Engeland woonachtige Nederlandse kunstschilder Paul Jonkers. Paul werd geboren als zevende kind in een katholiek gezin in de Amsterdamse Watergraafsmeer. Enkele jaren later verhuisde het gezin naar Naarden.
Op de middelbare school kwam Paul in opstand tegen het verstikkende katholieke milieu waarin hij was opgegroeid. Toen bovendien bleek dat hij een bijzonder talent voor tekenen had, wilde hij niets anders meer. Hij stopte acuut met school, werd toegelaten tot de Gerrit Rietveld Academie, vertrok naar Engeland en begon te schilderen. Geïnspireerd door het landschap van zijn jeugd, gaf hij in zijn werk als kunstschilder vorm aan een infinite wonderland.
Op verzoek van de familie heb ik de afkomst en jeugd van Paul, vanaf zijn geboorte in de Watergraafsmeer tot zijn vertrek naar Engeland, gereconstrueerd.
Publicatie voor privégebruik | 2024
Op eigen kracht
Een levensverhaal
Na een huwelijk van bijna zestig jaar maken Bert Kreber (1942-2023) en Antoinette Garsten (1944) de balans op van hun gezamenlijke reis. Het resultaat is een prachtig dubbelportret, met als rode draad dat ze het vooral ‘Op eigen kracht’ hebben gedaan. Over de totstandkoming van het boek schrijven ze:
“We hebben in ons leven altijd vooruitgekeken, naar de toekomst. Totdat we aan de slag gingen met dit boek. Wat hebben we allemaal meegemaakt? Wat hebben we bereikt? Wat waren de hoogte- en dieptepunten? Allemaal vragen die we onszelf nog nooit hadden gesteld.
Het doel was om ons levensverhaal op papier te zetten, zodat we dit konden doorgeven aan onze kleinkinderen. Nu het op papier staat genieten we van het resultaat, maar we hebben op z’n minst zo genoten van de weg ernaartoe: het doornemen van het archief, het bekijken van de foto’s, de urenlange interviews en het herbeleven van alle gebeurtenissen was een heel bijzondere en soms ook emotionele ervaring. We hadden ons niet gerealiseerd dat terugkijken zo leuk kon zijn! Alsof we ons leven nogmaals mochten leven.
We zijn Christiaan dankbaar voor het aannemen van dit ambitieuze project, de vele bijzondere gesprekken en het verwoorden van ons levensverhaal.”
Publicatie voor privégebruik | 2023 | 356 blz.
Oorlog in het Gooi
Vreemde voeten over de vloer: Leven in een frontgebied
In het kader van de Rampjaarherdenking in 2022-2023 deed ik samen met Wim Dral onderzoek naar de effecten van de Hollandse oorlog (1672-1678) op de bevolking van het Gooi.
Het verslag van dit onderzoek werd gepubliceerd in het boek Oorlog in het Gooi: de gebeurtenissen van 1672 en 1673 in Naarden en de omliggende dorpen, onder redactie van Wim Dral en Hugo Landheer, Naarden, 2023.
Dit boek is verkrijgbaar bij lokale boekhandels.
Naarden
Historisch verzamelalbum
In opdracht van supermarkt PLUS Robina Bos aan de Evert de Bruijnstraat mocht ik een historisch verzamelalbum samenstellen over Naarden.
In dit boek vertel ik in twintig thema’s de geschiedenis van Naarden, van de oorsprong in de middeleeuwen tot de huidige tijd. Thema’s die aan de orde komen zijn o.a.: het Bloedbad van Naarden (1572), de Hollandse Oorlog (1673), de erfgooiers, de Hollandse Waterlinie, Comenius, de houten huizen in de Verboden Kringen, de Gooise Moordenaar, het Naardermeer, de Tweede Wereldoorlog en nog veel meer.
De thema’s worden geïllustreerd met 175 plaatjes, o.a. afkomstig uit de beeldbank van het Archief Gooi en Vechtstreek. In de periode oktober-december 2023 kregen klanten bij de PLUS Robina Bos, bij aankoop van 10 euro aan boodschappen, drie plaatjes. Om de verzameling compleet te krijgen, werd de actie afgesloten met een ruilbeurs.
Naarden | 2023 | 66 blz.
Dit boek ligt o.a. ter inzage in het Archief Gooi en Vechtstreek.
Aanbieding eerste exemplaar van het verzamelalbum aan burgemeester Han ter Heegde van Gooise Meren op 25 oktober 2023.
Huibert van Eijkenstraat
Verduurzaming als bedreiging
Geschiedenis van de eerste stenen huizen in de verboden kringen van Naarden-Vesting. Precies honderd jaar geleden werd met de oplevering van deze huizen een aanvang gemaakt met de aanleg van een heus tuindorp. Gezien de historische waarde hiervan wordt nu gepleit om van dit complex een gemeentelijk monument te maken. De gemeente overweegt daarentegen om de eigenaar toestemming te geven over te gaan tot sloop. Aanleiding hiervoor is de noodzakelijke duurzaamheidsopgave. Kortom, verduurzaming als bedreiging voor cultuurhistorisch erfgoed. In dit artikel wordt de ontstaansgeschiedenis geschetst van deze bijzondere straat.
Dit artikel is gepubliceerd in Bussums Historisch Tijdschrift (jrg. 38, nr. 2, september 2022, blz. 18-23), uitgave van de Historische Kring Bussum
April-Meistakingen 1943
Een paar onrustige dagen in Naarden en Bussum
Tijdens de Tweede Wereldoorlog is drie maal gestaakt als openlijke uiting van verzet tegen de bezetter: de Februaristaking van 1941, de April-Meistaking van 1943 en de Spoorwegstaking van 1944-1945. De grootste (wat betreft aantal stakers) en bloedigste (wat betreft de reactie van de bezetter) was de April-Meistaking van 1943. Gezien het belang van deze staking voor het verdere verloop van de oorlog, verdient deze meer aandacht. In Naarden en Bussum is in 1943 het werk niet neergelegd, maar dit betekent niet dat de stakingen ongemerkt voorbij zijn gegaan. In dit artikel verslag van een paar onrustige oorlogsdagen in Het Gooi.
Een verslag van dit onderzoek is gepubliceerd in Bussums Historisch Tijdschrift (jrg. 38, nr. 1, april 2022, blz. 36-39), uitgave van de Historische Kring Bussum
Erfgooiersfamilie in kaart gebracht:
17e eeuwse belastingboeken als alternatieve bron
Ieder genealogisch onderzoek loopt vroeg of laat ergens vast omdat cruciale gegevens ontbreken of omdat de bronnen er simpelweg niet (meer) zijn. Soms lukt het om een alternatieve bron te vinden, waarmee het onderzoek vlot kan worden getrokken. In het geval van een Hilversumse erfgooiersfamilie is met behulp van 17e eeuwse belastingboeken de stamboom enkele generaties uitgebreid.
Een verslag van dit onderzoek is gepubliceerd in Gens Nostra, tijdschrift voor familiegeschiedenis, heemkunde, genetica en heraldiek, jrg. 77, nr. 5, sept./okt. 2022, blz. 288-301. Gens Nostra is het tijdschrift van de Nederlandse Genealogische Vereniging.
Het complete artikel is ook te vinden op de website van Gooi & Vecht Historisch.
Merck toch hoe sterck
Levensverhaal van Harry Bruijs, 1919-1998
Harry Bruijs uit Bergen op Zoom treedt in 1942 toe tot de plaatselijke Ordedienst. Als gevolg van het ‘Englandspiel’ wordt hij in februari 1944 gevangen genomen. Tot april 1945 zit hij in elf verschillende gevangenissen in Nederland en Duitsland. Naarmate de oorlog vordert, worden de omstandigheden steeds gruwelijker, met als dieptepunt het heropvoedingskamp Lahde, vlakbij Hannover.
Na de oorlog weigert Harry te spreken over zijn oorlogsverleden en uit respect wordt er door niemand naar gevraagd. Om te voorkomen dat het verhaal verloren gaat, en als waarschuwing voor volgende generaties, neemt zijn kleindochter het initiatief om zijn oorlogsverleden te reconstrueren.
Ook de periode vóór en ná de oorlog komen uitgebreid aan bod: De Duitse afkomst van de hoveniersfamilie Bruijs; Harry’s jeugd in Bergen op Zoom; het ontstaan en de ontwikkeling van grossierderij Bruijs-Suijkerbuijk (die uiteindelijk opgaat in het huidige Jumbo-concern); en de West-Brabantse Aeroclub (WBAC), waarmee Harry na de oorlog als sportvlieger grote successen beleeft.
Christiaan Stam
Merck toch hoe sterck, Harry Bruijs – 1919-1998
Verkrijgbaar als Paperback & Hardcover | 2021 | 182 blz.
The Polak-Querido family tour
Back to the Dutch roots
De van oorsprong Amsterdamse familie Polak-Querido is in de oorlog naar New York gevlucht. Dit is hun familiegeschiedenis, geschreven aan de hand van de plekken waar ze hebben gewoond.
Henri Polak, zoon van Jaap Polak en Rebecca Rens, neef van en genoemd naar de bekende vakbondsvoorman, vlucht op 10 mei 1940 met zijn verloofde Greta Etty Querido en haar ouders (Hijman Querido en Sara van Berg), vanuit Antwerpen, via Bordeaux naar Londen, waar hij zich aansluit bij het Belgische leger. Zijn verloofde en zijn schoonouders nemen vanuit Londen de boot naar New York. Na de oorlog vestigt ook Henri zich in de VS.
Tachtig jaar na hun vlucht uit Europa, gaat de dochter van Henri en Maggie op zoek naar haar Nederlandse roots. Dit boekje is een reisgids langs de woonplaatsen van haar voorouders.
Christiaan Stam
The Polak-Querido family tour
Engelstalige publicatie voor privé gebruik | 2018
The Polak-Querido family tour
Back to the Dutch roots
